Kan Uyuşmazlığı Nedir?

İçindekiler

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Kan uyuşmazlığı anne adayının kan grubunun Rh Negatif, baba adayının kan grubunun ise Rh pozitif olması durumunda kullanılan tanımlamadır. Rh antijeni normalde maymun eritrositlerinde (kırmızı kan hücreleri) bulunan ve insanlarda nadir görülen bir antijendir.

Video-1: Kan uyuşmazlığı nedir?

Rh antijenlerinin normal insanlarda varlığı ya da yokluğu bir hastalık olarak olarak değerlendirilmemektedir. Sorun Rh negatif (-) bir annenin Rh pozitif (+) bir eş ile evlenmesi ve bebeklerin kan grubunun Rh pozitif (+) olması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Kan Uyuşmazlığının Belirtileri Var Mıdır?

Kan uyuşmazlığı olan çiftlerde normalde annede herhangi özel bir belirti oluşmamaktadır. Ancak kan uyuşmazlığı nedeniyle bebekte kansıszlık (anemi) ve vücudunda şişlikler (hidrops) oluşması durumunda bazen ayna (mirror) sendromu denen durum annede de ortaya çıkabilmekte ve annede yaygın ödem vb durumlar ortaya çıkabilmektedir. Yine de kan uyuşmazlığı durumunda birinci olarak etkilenen fetus (anne karnındaki bebek) olduğu için mirror sendromu da çok nadir görüldüğü için böyle bir sorunu annede beklemek tanı için kullanılan bir yöntem değildir. Kan uyuşmazlığının esas belirtileri bebekte ortaya çıkmaktadır ve ancak bebeğin ultrasonografi ile muayenesinde tanınabilmektedir.

Kan Uyuşmazlığı Durumunda Bebekte Ne Tür Sorunlar Görülür?

Anne Rh negatif baba Rh pozitif ise kan uyuşmazlığı için bebekler risk altındadır. Kan uyuşmazlığında (Rh negatif bir annenin Rh pozitif eşi ile birlikteliğinde) bebek Rh pozitif olursa, bebeğin kanının plasenta yolu ile anneye geçmesi durumunda (ki bu durum ammiyosentez, koryon villus örneklemesi, doğum ya da travma ile gerçekleşebilir) anne ilk kez karşılaştığı Rh antijenlerine karşı bağışıklık geliştirmekte ve antikor üretmektedir. Annenin ilk kez Rh antijeni ile karşılaşması ve bağışıklık geliştirmesi genellikle ilk gebeliklerde sorun oluşturmamaktadır. Zira ilk geliştirilen antikorlar Immünglobülin M (Ig M) yapısında olup plasentadan bebeğe geçemeyecek kadar büyük yapılardır. Ancak annenin bağışıklık sistemi uzun dönemde antikor tipini değiştirmekte ve geliştirmekte Ig G yapısında antikorlar üretmektedir ki Ig G antikorları plasentadan geçebilmektedirler. Plasentadan bebeğe geçen antikorlar bebeğin Rh pozitif olması durumunda bebeğin eritrositleri üzerindeki (kırmızı kan hücreleri) antijenler ile birleşmekte ve çeşitli mekanizmalar ile bebeğin eritrositlerinin parçalanmasına (hemoliz) ve sonuçta bebekte kansızlığa neden olabilmektedirler.

Şekil-2: Hidrops fetalis. Ultrasonografi ile bebeğin batın ve göğüs kafesi boşluklarında birikmiş sıvı görüntüsü.

Bebekte ortaya çıkan kansızlık bir taraftan dokularda oksijenlenme sorunu, bir taraftan kalp yetmezliği bir taraftan da karaciğerin protein yerine bolca eritrosit yapmaya yönelmesi nedeniyle protein azlığı ve bebeğin vücut boşluklarında sıvı toplanmasına (hidrops fetalis) neden olabilmektedir (Şekil 1). Müdahale edilmeyen durumlarda bebeği bekleyen son genellikle ölüm olmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Kan uyuşmazlığı teşhisi koyabilmek için öncelikle anne ve babanın kan gruplarının bilinmesi gerekir. Gebelik takipleri sırasında annenin kan uyuşmazlığına bağlı duyarlanma oluşturup oluşturmadığı periyodik bakılan indirect coombs testleri ile anlaşılabilir. Annede indirect coombs testi pozitif ise anne duyarlanmış anlamına gelir ve bebek risk altındadır. Bebekte oluşan kansızlık nedeniyle meydana gelen kalp yetmezliği ve protein azlığı en son aşamada bebeğin vücut boşluklarında (gögüs kafesi, karın boşluğu ve kalp zarı içerisinde) sıvı toplanmasına (hidrops fetalis) neden olur. Hidrops fetalis oluşması sorunun ilerlediği ve müdahale başarısının azaldığı bir aşamadır. Hidrops fetalis gelişmeden önce bebeğin beyin damarlarındaki(Orta serebral arter: middle cerebral arter: MCA) kan akım hızı renkli doppler ile ölçülerek bebekte kansızlık olup olmadığı yüzde doksan doğrulukla teşhis edilebilir. Bu teknolojinin bize sağladığı en önemli kolaylıklardan ve imkanlardan biridir. MCA doppler incelemesinde kansızlık (anemi) tespit edilen bebekler anne karnında tedavi için aday hale gelmişlerdi ve başarılı olarak tedavi edilebilmektedir. Bebeğin göbek kordonundan kan alınarak (kordosentez) da bebeğin hemoglobin değeri laboratuarda ölçülebilir.

Anne Karnında Bebekte Kansızlık Olup Olmadığı Anlaşılabilir Mi?

Anne karnında bebekte kansızlık olması durumunda bebekte yukarıda sayılan nedenlerde dolayı hidrops (bebeğin karın, göğüs kafesi, kalp çevresi ve cilt altında sıvı birikmesi) görülebilir. Ancak hidrops görülmesi tablonun ağırlaştığı anlamına gelmektedir. Hidrops görülmeden önce bebeğin kafatası içerisindeki Middle Cerebral Arter/orta beyin arteri (MCA) isimli damarda doppler ile akım hızı hesaplanarak bebekte kansızlık olup olmadığı yüzde doksan doğrulukla tahmin edilebilmektedir. Ayrıca bebeğin göbek kordonundan kan örneği alınarak (kordosentez) da kesin olarak bebeğin hemoglobin durumu anlaşılabilmektedir.

Kan Uyuşmazlığı Tedavisi Anne Karnındaki Bebekte Kansızlık Tedavi Edilebilir Mi?

Kan uyuşmazlığı esas olarak bebekte kansızlık ve sonuçta bebeğin ölümüne neden olduğu için tedavisi de bebeğe kan vermektir. Günümüz koşullarında anne karnındaki bebeğe kan vermek ultrasonografi eşliğinde yapılabilmektedir. Üzerinde Rh antijeni bulundurmayan eritrositlerden hazırlanmış ve normal insanlarınkine kıyasla oldukça konsantre edilmiş eritrositler (kırmızı kan hücreleri) bebeğe anne karnında göbek kordonundan verilerek bebeğe anne karnında kan transfüzyonu gerçekleştirilmiş olur. İşlem gebelik haftasına bağlı olarak birden fazla kez yapılması gereken bir işlem durumundadır ve bebek yaşama yeteneği kazanıp sağlıklı bir şekilde dünyaya getirileceği haftaya kadar genellikle birden fazla kez gerekmektedir. Anne karnında kan transfüzyonu yaptığımız bebeklerden birine ait işlem videosunu buradan izleyebilirsiniz.

Rh Uygunsuzluğu Haricinde Bebeğe Kan Verilmesi Gereken Durumlar Var Mıdır?

Rh uygunsuzluğu haricinde bazı eritrosit antijen uygunsuzlukları (Kell, Duffy, Kidd, E, C vb.) ve bazen de bebeğin geçirdiği ve kemik iliğini baskılayan enfeksiyon durumlarında da bebeğe anne karnında kan vermek gerekebilmektedir.

Sık Sorulan Sorular

1Kısaca kan uyuşmazlığı nedir ve bebeğe etkileri nelerdir?

Kan uyuşmazlığı anne adayının kan grubunun Rh Negatif, baba adayının kan grubunun ise Rh pozitif olması durumunda kullanılan tanımlamadır. Kan uyuşmazlığı esas olarak bebekte kansızlık ve sonuçta bebeğin ölümüne neden olduğu için tedavisi de bebeğe kan vermektir.

İkizden İkize Transfüzyon Sendromu Nedir?

Konjenital Diyafragma Hernisi Nedir?

İkizden İkize Transfüzyon Sendromu Nedir?

Konjenital Diyafragma Hernisi Nedir?