Sağlıklı, huzurlu ve dinamik yaşamın her döneminde önemli unsurlardan biri olan beslenme, gebelik döneminde ayrı bir öneme sahiptir. Ebeveynlerin en çok üzerine düşündükleri ve dikkat etmeleri gereken husus gebelik döneminde beslenmedir. Sağlıklı ve düzenli beslenme, sağlıklı gebelik döneminin geçirilmesi için bu dönemde değil öncesinde hayat felsefesi haline getirilmelidir. Gebelik öncesinde kazanılan bu düzen sonrasında da devam edecek ve bebek ihtiyaç duyduğu besinleri anneden kolayca alabilecektir.

Annenin sahip olduğu beslenme alışkanlığı bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimi açısından önemli olduğu kadar bebeğin yaşamı süresince sahip olacağı beslenme alışkanlığının da altyapısını oluşturur. Bu nedenle sağlıklı bir gebelik ve sağlıklı bir nesil için doğru ve düzenli beslenmelidir.

Gebelik sürecinde annenin sağlıksız, yetersiz veya aşırı beslenmesi hem anne hem de bebek için çok sayıda riskin açığa çıkmasına zemin hazırlar.

Tüketilmesi Önerilen Besinler

Besinlerin insan vücudunda çok sayıda görevi bulunmaktadır. Sağlıklı bir yaşam için gerekli olan besin öğelerinin doğru ve düzenli bir biçimde alınması gereklidir.

Gebelik döneminde farklı besin öğelerinden dengeli ve düzenli şekilde beslenilmesi gerekir. Besin öğeleri içerisinde hamilelerin tercih edebileceği sınırlı sayıda değil çok sayıda besin bulunmakta ve anne damak zevkine uygun besinleri tüketerek kendinin ve bebeğinin sağlığını koruyabilir.

Gebelik döneminde protein tüketimi, artan protein talebini karşılamak için önemlidir. Kırmızı et, beyaz et, süt, yoğurt, peynir, yumurta, kuru baklagiller gibi hayvansal ve bitkisel proteinler eşit oranlarda tüketilmelidir.

Görsel-1: Hamilelikte doğru ve düzenli beslenme.

Gebelik döneminde karbonhidrat tüketimi de dengelenmelidir.

Gebelik döneminde bazı vitamin ve minerallere olan ihtiyaç artmakta, düzenli ve dengeli beslenme ile karşılanabilmektedir.

Gebelik döneminde, normal dönemde ihtiyaç duyulan kalsiyum miktarının çok daha fazlasına ihtiyaç duyulur. Annenin kemik kitlesinin korunması ve bebeğin iskelet yapısının gelişimi için yeterli miktarda kalsiyum alınmalıdır. Kalsiyum açısından zengin peynir, süt, yoğurt, ceviz, badem, fındık, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller yeterli düzeyde tüketilmelidir.

Bebeğin merkezi sinir sisteminin gelişiminde önemli olan folik asit, vücutta depolanmadığı ve hamilelik döneminde normalden daha fazlasına ihtiyaç duyulduğu için önemlidir. Yer fıstığı, ıspanak, fındık, kepekli ekmek, karnabahar, brokoli, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller, elma, üzüm gibi besinlerde bulunur. Folik asitin ayrıca gebe kalmadan önce başlanması ve gebeliğin 3. Ayına kadar devam edilmesi nöral tüp defekti denilen ve beyin omurilik sistemi defektleri ile karakterize sorunların azaltılmasına katkı sağlamaktadır.

Gebelik döneminde çok sık görülen demir eksikliğinin en aza indirilmesi için hekimin vereceği demir takviyelerinin yanında pekmez, üzüm, kırmızı et gibi ürünlerde tüketilmelidir. Demir emilimini engellediği için çay, kahve, asitli içecekler içilmemelidir.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve hastalıklara karşı önlem almak için yeterli miktarda vitamin alınmalıdır. A, B12 ve C vitamini bebeğin gelişiminde, annenin sağlığını korumada ve hastalıklara karşı vücut direncini arttırmada önemli roller üstlenir. A vitamini yönünden ıspanak, kayısı, yumurta, havuç zenginken; B12 yönünden balık, süt ve süt ürünleri zengindir. C vitamini ise turunçgiller, domates, kivi, brokoli, kuşburnu ve patateste yeterli miktarda bulunmaktadır.  

Gebelik döneminde sık görülen kabızlık ve bağırsak tembelliğinin önlenmesinde lifli beslenme oldukça faydalıdır. Günlük beslenmenin büyük kısmını lif açısından zengin sebze ve meyveler oluşturmalıdır.

Çok önemli bir husus ise gebelikte yeterli miktarda su tüketimidir. Su tüketimi hamilelik döneminde birçok rahatsızlığı engellemekte ve tedavi edebilmektedir.

Uzak Durulması Gereken Besinler

Çay, kahve, kakao, çikolata, gazlı içecekler kafein içerdiğinden dolayı birçok vitamin ve mineralin emilimini engellemekte ve kansızlık riskini arttırmaktadır. Bu nedenle sınırlandırılması uygun olacaktır

Sucuk, salam ve sosis, çiğ veya az pişmiş et ve yumurta tüketilmemelidir. Çiğ veya az pişmiş et ve yumurtadaki zararlı bakteriler çok sayıda probleme zemin hazırlayabilir.

Derin su balıkları ile köpek balığı kılıç balığı gibi büyük balıklar tüketilmemelidir. Küçük yüzey balıkları tüketilmelidir.

Fast food ürünler, paketli ve koruyucu içeren hazır gıdalar, kızartmalar, aşırı yağlı ürünler, hamur işleri en aza indirilmeli veya tercih edilmemelidir.

Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Sigara ve alkol tüketimi anne ve bebek sağlığı açısından önemli risk faktörleri içermektedir.

Uzun süre aç kalınmamalıdır. Ayrıca aşırı miktarda besin tüketiminden kaçınılmalıdır. Bebeği beslemek düşüncesiyle fazla miktarda yenilmemelidir.

Alınan gıdaların doğal veya organik, mevsiminde ve taze olmasına, katkı maddesi ve koruyucu içermemesine dikkat edilmelidir.

Besin çeşitliliğine önem verilmelidir. İhtiyaç duyulan pek çok vitamin ve mineral bu şekilde rahatça karşılanacaktır.

Gebelik sürecinde obeziteden ve sonuç olarak çok sayıda sağlık sorunundan kaçınmak için aşırı yağlı, tatlı, hamur işi, paketlenmiş, raf ömrü uzatılmış kısaca yüksek kalorili ve zararlı besinlerden uzak durulmalıdır.

Aşırı tuz tüketiminden kaçınılmalıdır. İyotlu tuz tüketilmelidir.

Konserve gıdalardan uzak durulmalıdır.

Tüketilen besinlerin temiz, hijyenik ve pastörize olmasına dikkat edilmelidir.

Taze ve yeşil sebzeler çok üzün süreli ve çok yüksek ısıda pişirilmemelidir. En ideal pişirme yöntemi olan buharda pişirme tercih edilmelidir.

Ne yediğiniz kadar ne kadar yediğinizde önemli. Besinlerin sağlıklı ve doğal olmasının yanında alınması gereken miktara da dikkat edilmeli az veya gereğinden fazla tüketilmemelidir.

Gebelik sürecinde anne tüm endişelerini bir kenara bırakarak sağlıklı ve düzenli beslenmeye devam etmeli, düzenli uyku ve planlı fiziksel aktiviteye dikkat edilmelidir. Gebelik sürecinin seyrine göre hamileliği takip eden hekim gerekli görmesi halinde beslenme düzeninde değişiklikler yapacak veya beslenme düzeninin revize edilmesi için konunun uzmanı diyetisyene yönlendirecektir.

Özellikle gebeliğin ilk dönemlerinde yaşanan bulantı, kusma ve iştahsızlık problemleri bebeğin doğru ve düzenli beslenemediği algısına yol açmaktadır. Normal olan bu süreçte annenin yemeye zorlanması süreci daha da zorlaştıracaktır. Hekim gerekli tedbirleri düzenli kontrollerde alarak bu sürecin yönetimini kolaylaştıracaktır.