Gebelik, anne ve bebek için içerisinde birçok riskin barındığı, gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda anne ve bebek için sağlık problemlerinin hatta hayati risklerin de oluşabileceği önemli bir dönemdir. Gebelik dönemi belirli risklerin varlığı veya ortaya çıkması ile birlikte daha yakından takip edilmesi gereken bir dönem olabilir. Ciddi komplikasyonların olabileceği bu dönem, gebeliğin yüksek riskli olması anlamına gelmektedir. Riskler gebeliğin başından itibaren olabileceği gibi gebeliğin herhangi bir döneminde veya lohusalık döneminde de ortaya çıkabilmektedir.

Perinatoloji - Yüksek Riskli Gebelik

Perinatoloji veya diğer adıyla yüksek riskli gebelik, anne ve bebek açısından risk oluşturan ve perinatolog tarafından yakından takip edilmesi ve yönetilmesi gereken durumlardır.

Perinatolog – Perinatoloji Uzmanı

Kadın Hastalıkları ve Doğum alanında uzmanlık aldıktan sonra üst ihtisas olarak Perinatoloji (yüksek riskli gebelik) eğitimi alan doktorlar Perinatolog veya Perinatoloji uzmanı olarak adlandırılmaktadır.

Yüksek Riskli Gebelik Nedenleri

Yüksek riskli gebelik nedenleri anne kaynaklı nedenler, bebek kaynaklı nedenler ve plasenta kaynaklı nedenler olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Anne kaynaklı nedenler;

• Adölesan gebelik (18 yaşından küçük gebelik),
• İleri yaş gebeliği (35 yaş ve üzeri gebelik),
• Akraba evliliği,
• Kan uyuşmazlığı,
• Genetik hastalıklar,
• Yüksek tansiyon,
• Diyabet,
• Tiroit,
• Obezite (preeklamsi riski daha yüksektir),
• Aşırı zayıflık,
• Lupus veya MS gibi otoimmün hastalıklar,
• Psikiyatrik hastalıklar,
• Kalp, akciğer, karaciğer, böbrek hastalıkları,
• HIV / AIDS,
• Gebelikte geçirilen enfeksiyonlar,
• Geçirilen ciddi ameliyatlar,
• Önceki gebeliklerde yaşanan sorunlar (erken doğum, tekrarlayan düşükler, sezaryen, iri bebek veya düşük kilolu doğumlar, preeklampsi, eklampsi, vd.),
• Miyom,
• Kan pıhtılaşma sorunları,
• Kullanılan ilaçlar,
• Tütün, alkol ve madde bağımlılığı,
• Gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet),
• Vajinal kanama.

Görsel-1: Perinatoloji - Yüksek Riskli Gebelik.

Bebek kaynaklı nedenler;

• Bebeğin fazla kilolu olması ( 4500 gr üzerinde olması),
• Bebeğin yetersiz kiloda olması,
• Kromozomal bozukluklar,
• Yapısal bozukluklar,
• Çoğul gebelik,
• Genetik hastalıklar,
• Gelişim geriliği.

Plasenta kaynaklı nedenler;

• Plasenta previa (plasentanın rahim ağzını kapatması),
• Plasentanın rahim ağzına yakınlığı,
• Plasentada anormal damarlanmalar,
• Bebeğin suyunun az ya da çok olması.

Yüksek Riskli Gebeliğin Olası Komplikasyonları

Yüksek riskli gebelik, anne ve bebek için sağlık sorunları veya hayati risk oluşturabilir. Yüksek riskli gebelik nedeniyle oluşabilecek ciddi komplikasyonlardan bazıları;

• Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi, gebelik döneminde ortaya çıkan tansiyon yüksekliği),
• Eklampsi (preeklampsi nöbetleri),
• Gebelik döneminde, doğum sırasında veya sonrasında aşırı kanama,
• Erken doğum,
• Sezaryen doğum,
• Düşük veya yüksek doğum ağırlığı,
• Doğum kusurları,
• Yapısal anomaliler,
• Düşük,
• Bebeğin kaybı,
• Annenin yoğun bakım ünitesine ihtiyaç duyması,
• Bebeğin yeni doğan bakım ünitesine ihtiyaç duyması.

Yüksek Riskli Gebelik Takibi

Yüksek riskli gebelik durumu bulunan annelerin takip süreci normal gebelik süreci ile aynı takip prosedürleri çerçevesinde işlememektedir.

Riskli gebelik takibi öncelikle riskin kaynağını tespit etmekle başlayacaktır. Riskin kaynağına göre süreç planlaması ve yönetimi yapılarak süreç, riskin boyutuna göre ekip halinde; kardiyoloji uzmanı, yeni doğan uzmanı, iç hastalıkları uzmanı, endokrinoloji uzmanı, diyetisyen, yetişkin yoğun bakım uzmanı vd. branşlardan uzmanlarla işbirliği içinde yönetilecektir.

Perinatoloji uzmanı, anne ve bebeği risklerin boyutuna göre yakından takip ederek gerekli tedbirleri alacak ve tedavileri planlayacaktır.

Riskli gebelik sürecinin doğru planlaması ve yönetimi durumunda riskler normal gebelikteki risklere kadar indirilebilir. Anne ve bebek için riskler kontrol altında tutulur. İhmal edilmesi durumunda ise anne ve bebek için sağlık sorunları hatta hayati riskler ortaya çıkacaktır.

Riskli gebelik takibi, gebelik ile başlayıp biten bir süreç değil, anne kaynaklı bir risk var ise gebelikten önce başlayan ve gebelik döneminden doğuma ve lohusalık döneminin sonuna kadar devam eden bir süreçtir. Bu nedenle riskli gebeliğe bağlı oluşacak problemlerin önüne geçilebilmesi için risk faktörü taşıyan ebeveynlerin bu konuda duyarlı olması ve gebelik planlaması noktasında hekimden destek alması gerekmektedir.

Yüksek riskli gebeliklerin görülme oranı artmış olmasına karşın ileri teknoloji ve tıptaki ilerlemeler neticesinde doğum öncesi ortaya çıkabilecek hastalıkların teşhisi, görüntülemesi ve tedavisi oldukça ileri boyutlara ulaşmıştır. Bu gelişmeler sayesinde anne karnında bebeğe müdahale ederek bebeğin tedavisi dahi söz konusu olabilmektedir.