Adenomyozis hastalığı, rahim içerisinde yer alan astarın rahime ait olan kas grubunun arasına yerleşerek şikayetlere sebebiyet veren bir hastalıktır. Bu hastalık genel olarak şiddetli adet kramplarına, alt karın bölgesinde meydana gelen kasılmalara ve PMS (Adet Öncesi Dönem) döneminde bölgesel şişkinliklere sebebiyet verebilmektedir.

İyi huylu bir durum olarak adlandırılsa da adenomyozis hastalığı, hasta yaşamını olumsuz yönde etkiler ve günlük yaşam faaliyetlerine engel olur. Bu nedenle tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Şiddetli ağrılar ve beraberinde gelebilecek olan kanamalar tedavi edilmesini şart hale getiren olumsuz etkilerdendir.

Adenomyozis Nasıl Gelişir?

Adenomyozis hastalığında, endometrium olarak adlandırılan ve rahim içindeki yüzeyi kaplayan doku, rahmin kas duvarına doğru büyümesine sebep olur. Bu olgu sonucunda endometrium tabakası adet döneminde kalınlaşmaya başlayarak, incelip kanama ile dökülmektedir. Bu anormal duruma karşı adenomyozis dokusu normal bir iç doku gibi davranmaya devam ettiğinden dolayı rahim boyutlarında büyümelere sebebiyet verir.

Adenomyozis Hastalığı Türleri Nelerdir?

Adenomyozis hastalığı kişiden kişiye değişmekte olup 2 ayrı şekilde görülmektedir;

Difüz Adenomyozis

Kadınlarda en sık görülen adenomyozis türüdür. Rahim kas tabakası içerisinde sert doku halinde bulunan fibrosis ve endometrial doku adacıkları şeklinde görülmektedir.

Fokal Adenomyozis

Rahmin iç boşluğuna doğru büyüme yapabilen bir adenomyozis türüdür. Doku, miyom görüntüsünde olabilir.

Adenomyozis Belirtileri Nelerdir?

Adenomyozis hastalığı belirtileri kişiden kişiye değişmekte olup, bazı durumlarda hiçbir şikayete yol açmadığı için belirti vermeyebilir. Çeşitli bireylerde küçük çaplı rahatsızlıklara sebep olarak belirti verirken, bazı bireylerde ise şiddetli şikayetler meydana gelebilir. Bunlar:

• Kasık ağrıları,
• Cinsel ilişki sırasında ağrı hissi,
• Pıhtılı adet kanaması,
• Normal sürecinin dışına çıkarak uzayan adet kanaması,
• Şiddetli düzeyde adet kanaması,
• Ara kanamalar,
• Şiddetli düzeyde adet sancıları,
• Makatta baskı hissi,
• Mesanede baskı hissi,

olarak öne çıkmaktadır. Tüm bunların yanı sıra depresyon, anksiyete, yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, gergin ruh hali ve kansızlık gibi olgulara da sebebiyet vermektedir. Adenomyozis hastalığının kısırlık sebeplerinden bir tanesi olup olmadığı ise henüz bilinmemektedir.

Adenomyozis Neden Meydana Gelir?

Östrojen temelli olan adenomyozis hastalığının neden meydana geldiğine ilişkin kesin bir ifade bulunmasa da tetikleyici bazı unsurlar kesin olmamakla birlikte araştırmalarla ortaya koyulmuştur:

• Adenomyozis – Doğum Bağlantısı: Bir teori olarak ele alınan bu ihtimalin temelinde doğum sonrasındaki dönemde rahimdeki iç zar yapısının iltihaplanması sonucu uterus düzenlemesini sağlayan hücrelerin doğal sınırlarından çıkması vardır.

• Kök Hücre Teorisi: Bir başka teori olan kök hücre teorisinde ele alınan ihtimal, kemik iliği kök hücrelerinin uterus kasını sarmış olabilmesidir.

• Gelişime Bağlı Olgular Teorisi: Gelişime bağlı faktörler teorisinde rahmin ilk oluştuğu süreçte, kaslar arasında biriken endometrial dokuların adenomyozise sebep olduğu düşünülmektedir.

• Endometrial Doku Büyümesi Teorisi: Sezaryen doğum gibi rahim bölgesine müdahale içeren ameliyatlarda yapılan kesiler endometrial hücrelerin uterus duvarına giriş yapmasını tetikleyen müdahaleler olduğundan dolayı adenomyozis hastalığına sebebiyet verebilecek durumlardan biri olarak görülmektedir.

Adenomyozis Tanısı Nasıl Koyulur?

Adenomyozis tanısında öncelikle hasta şikayetleri ele alınmaktadır. Hekime aktarılan şikayetler sonrasında adenomyozis şüphelenmesi meydana gelirse fiziksel muayene yapılmaktadır. Jinekolojik muayene ile rahimde meydana gelen durumlar tespit edilir. Adenomyozis kesin tanısı için kullanılan tıbbi görüntüleme yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Ultrasonografi: Kesin olarak adenomyozis teşhis edilemese de ultrasonografi görüntüleme ile endometrium, kas duvarı ve rahim inceleme altına alınmaktadır.

• MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Yüksek düzeyde vajinal kanama şikayeti olan hastalar için adenomyozis tanısını doğrulamak amacıyla MRG yöntemi kullanılabilmektedir.

• Sonohisterografi: Bu tanı yönteminde küçük bir tüp kullanılarak rahime salin enjekte edilmektedir.

• Endometrial Biyopsi: Rahimden doku örneği alınan bu yöntemde esas alınan olgu, ciddi düzeyde vajinal kanamaların başka rahatsızlıklara bağlı olup olmadığını ortaya koymaktır.

Adenomyozis Tedavi Yöntemleri Nelerdir, Gebe Kalmak İsteyenler İçin Hangi Tedavi Uygulanabilir?

Tedavi yöntemleri kişiden kişiye değişmekle beraber, gebelik beklentisine ve belirtilerin yoğunluğuna göre esas alınarak gerçekleştirilir. Hafif belirti ve şikayetlerle başvuran hastalara uygulanan yöntem genel olarak krampları gidermek için ağrı kesici ilaçlar vermek ve ısı uygulamaktır. Şiddetli belirtilere sahip hastalarda başvurulan tedavi yöntemleri ise aşağıdaki gibidir:

• Hormon Tedavisi: Şiddetli ağrılar ve ağır kanamalar yaşayan hastalara uygulanabilecek hormon tedavisinde uterusa hormon salgılayan araçlar yerleştirilmektedir.

• Histerektomi: Adenomyozis hastalığına kesin çözüm olarak bilinen bu tedavi yönteminde rahim, cerrahi müdahaleyle çıkarılır. En şiddetli belirtileri yaşayan hastalar için uygulanan bir tedavi yöntemidir.

• İltihap Giderici İlaç Tedavisi: Adet kanaması öncesindeki 1 – 2 günlük süreçte kullanılması gereken ve hafif düzeyli ağrıları tedavi etmesi beklenen steroid olmayan ilaçlar, hafif belirtiler yaşayan hastalar için sık kullanılan bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.

• Uterin Arter Embolizasyonu: Embolizasyon yapılarak adenomyozis dokusuna kan akışı sağlayan kan damarlarını tıkamayı esas alan bir tedavi yöntemidir. Hastanın kasık damarlarına yerleştirilen küçük parçacıklar ile kan akımı kesilmekte ve bunun sonucunda adenomyozis dokusu küçülmeye başlamaktadır.

• Endometrial Ablasyon: Rahim zarının tahrip edildiği bu tedavi yönteminde şikayetlerin hafifletilmesi hedef alınır. Adenomyozis dokusunun rahim kas duvarlarına yüksek düzeyde nüfuz gerçekleştirmediği durumlarda başvurulmaktadır.

• Doğum Kontrol Hapları: Yumurtlamayı önleyici etkileri bulunan doğum kontrol hapları kanamayı azaltmaya yardımcı olabilmektedir.

Gebe kalmak isteyen fakat adenomyozis hastalığına sahip olan bireyler için uygulanabilecek tedavi yöntemi ağrı kesici ilaçlardır. Şiddetli ağrı ve kanamaya sahip olan hastalar gebelik istedikleri sürece kadar yalnızca progesteron içeren rahim içi araçları kullanabilirler.

Adenomyozis Hangi Sıklıkla ve Hangi Kadınlarda Görülür, Gebe Kalmaya Engel Midir?

Adenomyozis hastalığı genel bazda %20 oranında görülen bir hastalık olmasının yanı sıra en sık 40 – 50 yaş aralığındaki kadınlarda görülmektedir. Bununla birlikte son yapılan araştırmaların ortaya koyduğu verilere göre genç kızlarda görülme sıklıkları da artış göstermiştir.

Gebe kalma şansını azaltan bir hastalık olan adenomyozis, salgılanan bazı maddeler sonucu bebek sahibi olmaya engel olabilmektedir. Bunun yanı sıra tüp bebek tedavisi için de olumsuz etken olarak öne çıkmaktadır çünkü adenomyozisin cerrahi yöntemlerle çıkarılması sonucunda rahim iç yüzeyinin yapısında bozulmalar meydana gelerek döllenmiş embriyonun tutunması zorlaşır. Ek olarak gebelik veya doğum sırasında rahimde meydana gelebilecek yırtılmalar da önemli risk faktörleri arasındadır.