İdrar kaçırma, çeşitli faktörlerin etkisiyle ani ve istemsiz şekilde gerçekleşen ve kontrol edilemeyen idrarı tutamama durumudur. Tıp dilindeki adı üriner inkontinanstır. İdrar torbası enfeksiyonu, mesane taşı, mesane sarkması, menopoz, obezite, genetik hastalıklar, Parkinson hastalığı, diyabet, depresyon gibi birçok faktör idrar kaçırmaya neden olabilmektedir. İleri yaşlarda daha sık görülmesine karşın (yaşın ilerlemesinin olağan bir sonucu değildir) her yaşta görülebilen yaygın bir problemdir.

Genital bölgenin idrar kaçırma nedeniyle sürekli ıslak kalması ve bakteri oluşumuna ortam hazırlaması, kızarık, döküntüler ve yaralar ile birlikte tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilmektedir.

Ayrıca bireyin sosyal ve psikolojik durumunda bozulmalara yol açan utanç ve rahatsızlık verici bu durum, erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülürken sürekli olarak tekrarlandığında ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilediğinde hastalık olarak kabul edilmektedir. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyecek boyutlara ulaşabilen idrar kaçırma problemi çeşitli tedavi yöntemleri ile çözümlenmektedir.

Boşaltım Sistemi ve İdrar Kaçırma

Mesane; böbreklerden gelen idrarı depolayan ve boşaltan bir torbadır ve kendisine ait çalışma mekanizması mevcuttur. Rahimin ön alt kısmında yer almaktadır. Kadınlarda erkeklere göre daha kısa olan üretra (idrar kanalı) idrarı dışarıya tahliye eden kanaldır. İdrar kanalında, biri mesane çıkışında yer alan ve istemsiz yani otomatik kontrol sağlayan diğeri de ortasında yer alan istemli (kontrollü olarak idrarı tutmayı sağlayan) idrar tutucu sfinkter denilen mekanizmalar bulunmaktadır. Beyin, sinir sistemi ve kadınlık hormonları ile birlikte çalışan boşaltım sisteminde, böbreklerden gelen idrar yavaş yavaş mesaneye dolmaya başlar. Mesane elastik bir yapıda olduğundan genişleyerek basınç artışının önüne geçer ve böbreklerden gelen idrar rahatlıkla mesaneye (normal bireylerde mesanede 500 ml kadar idrar depolanabilir) boşalmaya devam eder. Beyine sinir sistemi aracılığı ile giden uyarılar sonucunda beyin mesanenin kasılmasını engelleyecek ve idrar tutmayı sağlayacak sinyalleri gönderir. Mesane idrar ile dolduğunda beyin bireyi tuvalete gitmek için uyarır ve boşaltım sağlanmış olur. Çeşitli faktörler nedeniyle pelvik taban ve mesane kaslarının zayıflaması ya da hasar görmesi ya da mesane uyarı/kasılma sisteminin bozulması sonucu idrar kaçırma problemi oluşur.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Nedenleri ve Belirtileri

İdrar kaçırma problemi çok sayıda faktörden kaynaklanabilmektedir. Obezite, şeker hastalığı, idrar yolu enfeksiyonları, alzheimer, felç, menopoz, genetik nedenler, idrar torbası sarkması, kabızlık, ilaçlar (kas gevşetici, tansiyon düşürücü, idrar söktürücü vd.) geçirilen ameliyatlar, hormon eksikliği, kasların zayıflaması, dokuların elastikiyetini kaybetmesi, zor doğumlar, idrar boşaltım mekanizmasının işlevlerinde sorunlara neden olmaktadır.

Görsel-1: Kadınlarda idrar kaçırma.

İdrar kaçırmanın belirtileri devamlı hal alan istemsiz olarak damla damla veya aniden sızan idrardır. Bununla birlikte idrar yapamama, idrara çıkarken enfeksiyon kaynaklı olmayan ağrı, sürekli idrara çıkma, sürekli tekrar eden idrar torbası enfeksiyonları diğer belirtileridir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Tipleri

Stres tipi idrar kaçırma; kadınlarda en sık görülen idrar kaçırma türüdür. Gülerken, öksürürken, yürürken, hapşırırken, egzersiz yaparken, ağır eşya kaldırırken basıncın arttığı durumlarda görülen istemsiz idrar kaçırma durumudur. Kaslar ve sinirlerdeki zayıflıktan kaynaklanır.

Sıkışma tipi idrar kaçırma; aniden idrara sıkışma sonucu tuvalete yetişemeden istemsiz idrar kaçırma durumudur. İdrar torbasının kontrolsüz şekilde kasılmasından kaynaklanmaktadır.

Karma (Mix) tip idrar kaçırma; stres tipi ve sıkışma tipi idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumdur.

Taşma tipi idrar kaçırma; idrar torbasının kapasitesinin üzerinde dolmasına rağmen idrar yapma zorunluluğunun hissedilmeden az miktarda idrar kaçırılmasıdır.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Tanısı Yöntemleri

İdrar kaçırmanın hangi tipte olduğu ve problemin nereden kaynaklandığı doktorun yapacağı detaylı muayene ve tetkikler sonrasında ortaya çıkacaktır.
Nedenlerin birçoğu iyi bir araştırma ve sorgulama sonucu daha ileri tetkiklere gerek kalmadan bulunabilmektedir.

İyi bir araştırmanın yanında kan tahlili, idrar tahlili, sistometri, sistoskopi, EMG testi, pelvik ultrason, tomografi ve MR gibi yöntemlerde doğru tanının konulabilmesi için gerekebilir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Tedavi Yöntemleri

Tedavide başarı oranın yüksek olması için idrar kaçırmanın hangi türde olduğunun belirlenmesi önemlidir.

Kadınlarda idrar kaçırma tedavisi yöntemleri; ilaç tedavisi, yaşam şeklini değiştirme ve cerrahi tedavi olmak üzere üç gruba ayrılabilir.

Basit idrar kaçırma problemlerinin tedavisinde yaşam şeklini değiştirmek önemli katkılar sağlamaktadır. Sigara kullanımının bırakılması, fazla kilolardan kurtulmak, gereğinden fazla sıvı alınımının önüne geçmek ve özellikle pelvik taban egzersizleri sorunu ortadan kaldırabilmektedir.

Bazı idrar kaçırma problemlerinde ilaç tedavileri kullanılabilir. Hayat tarzında yapılan değişiklikler ile birlikte uygulandığında olumlu sonuçlar alınabilmektedir.

Bazı idrar kaçırma problemlerinde cerrahi tedavi uygulanır. Stres tipi idrar kaçırmada cerrahi uygulamalar etkili ve yaygındır.

Kadınlarda erkeklere göre görülme oranı daha fazla olan idrar kaçırma problemi, toplum içinde bireyin gizlediği sağlık problemleri arasında yer almaktadır. Utanç ve rahatsızlık verici olan bu durum kadınların günlük yaşamlarını çekilmez hale getirebilmektedir. Altında yatan nedenin tespit edilerek uygun tedavi metoduyla bu probleme son verilebilmektedir.