Gebelik, kadınların yaşayacağı en önemli ve en güzel zaman dilimlerinden birisidir. Bu süreci sorunsuz, sıkıntısız ve mutlu şekilde geçirmek anne adayının en temel isteğidir. Gebeliğin genel kısmı sorunsuz ve istenen şekilde geçse de bu süreçte bazı rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunların çözümleri olduğu için paniğe kapılmamak gerekir. Bu rahatsızlıklardan bazıları aşağıdaki şekildedir;

Bulantı ve Kusma

Sabah bulantıları ve kusmalar gebelik döneminde görülebilir. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında olan bulantı ve kusma problemlerini hafifletmek için yağsız, katı ve kuru yiyecekler tercih edilmelidir. Haşlanmış patates, leblebi, tuzlu kraker, vb. ürünler tüketilebilir. Çok yemekten kaçınılmalıdır.

Yemek kokularından uzak durulmalı ve ağır parfüm ve deodorantlar kullanılmamalıdır.

Sırt ve Bel Ağrısı

Sırt ve bel ağrısı şikâyetleri nadiren hamileliğin ilk döneminde görülse de genel olarak hamileliğin ilerleyen dönemlerinde sıklıkla görülmektedir. Hamileliğin ilk üç ayında görülen sırt ve bel ağrısının sebepleri hormonlar ve vücut yapısı gibi nedenlerden kaynaklanabilirler. İlerleyen dönemlerde ise bebeğin kilo alımı ile birlikte ağırlık merkezinin öne kayması sonucu sırt kasları zorlanmaya başlar ve sırt ve bel bölgesinde ağrılar meydana gelir. Ayrıca annenin de kilo alması sonucu ağrılar artmaktadır. Kontrolsüz kilo alımının hekimin tavsiyeleri ile önüne geçilmesi gerekmektedir.

Görsel-1: Hamilelikte kontrollü egzersiz.

Sırt ve bel ağrılarının en az düzeye indirilmesi için hekimden gerekli tavsiyeler alınmalıdır. Kontrollü egzersizler ve alışkanlıklarda yapılacak bir takım değişiklikler ağrıları azalacaktır.

Kabızlık ve Bağırsak Tembelliği

Gebelikte sindirim sisteminin hareketlerinin yavaşlaması ve aynı zamanda genişleyen rahmin bağırsaklara baskı yapması sonucunda kabızlık ve bağırsak tembelliği gibi sorunlar da ortaya çıkar. Kabızlığın ve bağırsak tembelliğinin engellenmesi için lifli yiyecekler tüketilmeli ve bol miktarda sıvı alınmalıdır. Günde 8-10 bardak kadar sıvı alınmalı, yaz aylarında bu miktar arttırılmalıdır. Gebeliğin ileri dönemlerinde kabızlık şikâyeti varsa bol su, lifli gıdalar, öğünlerde sebze ve salataya yer vermelidir. Aynı zamanda düzenli yürüyüş yaparak problemin önüne geçilebilir.

Kramplar, Uyuşmalar ve Karıncalanmalar

Genişleyen rahmin organlara baskı yapması, kilo artışı, vitamin ve mineral eksiklikleri vücutta kramplar, karıncalanmalar ve uyuşmalara neden olabilir. Hekim kontrolünde egzersizler yapmak, uzun süre hareketsiz kalmamak, beslenme ve egzersiz düzenine dikkat etmek, çok ayakta kalmamak bu sorunların hafiflemesini sağlayacaktır.

Sık İdrara Çıkma ve İdrar Kaçırma

Rahmin büyümesi ile birlikte pelvik bölgesinde bulunan organlara da baskı oluşmaktadır. Bunlardan birisi de idrar torbasıdır. İdrar torbasının maruz kaldığı baskı ile birlikte idrara çıkış sıklığı artmaktadır. Hatta idrar kaçırma sorunları da baş gösterebilmektedir. Bu durumun önüne geçebilmek için hekim kontrolünden geçilmeli ve hekimin tavsiyesi doğrultusunda pelvik taban egzersizleri ile sorunların hafiflemesi sağlanmalıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu

Gebelikte idrar yolu enfeksiyonları sık görülmektedir. İdrar yaparken yanma veya acı ve ağrı, koyu ve kokulu idrar, genital bölgede kaşıntı gibi durumlarda derhal hekime başvurulmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu riskini en aza indirmek için idrar tutmamak, pamuklu iç çamaşırı giymek, hijyenik olmayan tuvaletleri kullanmamak gerekir.

Kansızlık

Gebelik döneminde demir eksikliğine bağlı olarak kansızlık (anemi) ortaya çıkabilir.

Demir eksikliği gebelerde; halsizlik, bitkinlik, uyku, çarpıntı ve nefes darlığı gibi problemler oluşturabileceği gibi erken doğum, bebeğin gelişmemesi gibi riskleri de arttırabilmektedir.

Hekim gerekli tahlilleri yaptıktan sonra demir hapları, demir solüsyonları veya duruma göre damar içi uygulamalarla demir eksikliğini tedavi edecektir.

Bunun yanı sıra demir eksikliğinin en aza indirilmesi için beslenmede pekmez, kuru üzüm, kırmızı et, vb. besinlerin tüketilmesine önem verilmelidir.

Ayak ve Ellerde Şişme

Vücudun gebelik döneminde böbreklerden çok fazla sıvı tutması ve vücutta depolaması ellerde ve ayaklarda şişmelere ve ödemlere neden olabilir. El ve ayak haricinde yüzde meydana gelen şişmeler oldukça önemlidir. Şişlik ve ödemleri en aza indirmek için uzun süre ayakta kalınmaması gerekir. Dinlenirken ayaklar hafif yukarı kaldırılmalıdır. Beslenme düzenine dikkat edilmeli, proteinden zengin gıdalar tüketilmelidir.  

Terlemede Artış

Gebelikle birlikte vücutta sıvı ve kan artışı terlemeye sebep olabilmektedir. Aynı zamanda gebeliğe bağlı kilo artışı da terlemeyi arttırabilir. Gebeliğin her döneminde görülmekle birlikte 5. aydan sonra artış görülebilir.

Terlemeye karşı bazı önlemler alınabilir. Rahat ve pamuklu kıyafetler giyilmelidir. Sıcak havalarda ve sıcak ortamlarda fazla vakit geçirilmemeli ayrıca bol su tüketilmelidir.

Nefes Darlığı

Genişleyen rahmin akciğerlere baskı yapması nedeniyle nefes darlığı sorunu görülebilir. Şikâyetleri azaltmak için çok yorucu işler yapmamak, oturma ve yatma pozisyonlarına dikkat etmek gerekir.

Mide Yanması - Reflü

En sık karşılaşılan sindirim problemlerinden biri olan reflü, gebelikte görülen şikâyetlerden biridir. Gebelik sürecinde genişleyen rahim mideye baskı yaparak reflü şikâyetlerini arttırmaktadır. Ayrıca hormonal değişiklikler nedeniyle yemek borusu ve mide arasındaki kasların gevşemesi de gebelik döneminde reflüye neden olmaktadır. Reflü şikâyetlerini azaltmak için beslenme düzenine dikkat edilmeli, reflüyü tetikleyici asitli, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Gece yatarken pozisyon da reflü için etkili olabileceğinden, başın bir miktar yüksekte kalmasına çaba harcanmalıdır.

Gebelik Diyabeti

Diyabeti olmayan anne adaylarında, gebelik diyabet rahatsızlığı oluşabilir. Gebelik diyabetinin görülmesi durumunda düzenli hekim kontrolünde diyabet takip edilmelidir. Hekim tavsiyesi doğrultusunda beslenme düzeninde yapılacak değişiklikler ile kan şekeri seviyesi kontrol altına alınacaktır. Gebelik diyabeti tanısı gebelikte yapılan şeker tarama/tanı testleri ile teşhis edilmekte, daha sonra da diyet ya da gerekirse insülin ile hedef kan şekeri düzeyleri elde edilmeye çalışılmaktadır.

Yukarıda sayılanların dışında göğüs, karın ve kalça bölgesinde görülen çatlaklar, artan vajinal akıntılar, ve ciltte lekelenmeler diğer sık görülen şikâyetlerdir. Çatlakları en aza indirmek için sağlıklı beslenme ve kontrollü spora önem verilmelidir. Hormon seviyelerindeki değişmeler vajinal akıntıların artmasına neden olabilir. Akıntılar normaldir, ancak rengi, kokusu ve kaşıntı durumunda hekime bilgi verilmelidir.

Anne adayları bu rahatsızlıklarla sıklıkla karşılaşabilmelerinin yanında duygusal değişimlere de maruz kalabilirler. Bebekle ilgili endişeler, hamileliğin seyri, yaşam içerisinde yaşanılacak stresli durumlar, sosyal ve ekonomik faktörler, vb. olgular kaygının artmasına, anne ve bebek için çeşitli sorunların doğmasına neden olabilir. Annede stres nedenli, sürekli yorgunluk, bezginlik, odaklanamama, düzensiz beslenme, uyku bozuklukları, vd. olumsuzluklar doğurabilir. Stres faktörlerini en aza indirmek için, olumlu düşünmek, sağlıklı beslenmek, yeterince dinlenmek, düzenli uyumak, kontrollü spor yapmak, arkadaşlar ile konuşmak ve gerekirse psikoterapi desteği almak önemlidir. Bu konuda baba adayı ve çevreye de çok büyük görevler düşmektedir.